Xem xét lại đề xuất áp thuế tiêu thụ đặc biệt cho mặt hàng nước ngọt có đường

Tên kiến nghị: Xem xét lại đề xuất áp thuế tiêu thụ đặc biệt cho mặt hàng nước ngọt có đường

Tình trạng: Đã phản hồi

Đơn vị kiến nghị: Hiệp hội Sữa Việt Nam Tiểu ban thực phẩm dinh dưỡng - Hiệp hội doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam

Công văn: 2065/PTM - VP, Ngày: 17/09/2018

Nội dung kiến nghị:

Với sự nỗ lực của Chính phủ, nền kinh tế đã có nhiều khởi sắc, tốc độ tăng trưởng sau một thời gian trì trệ đã cải thiện rõ rệt, các doanh nghiệp đã hoạt động thuận lợi hơn và mạnh dạn đầu tư nhiều hơn. Tuy nhiên, gần đây các doanh nghiệp thành viên của chúng tôi rất quan ngại về dự thảo đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) mà Bộ Tài chính đang soạn thảo, trong đó đề xuất áp thuế TTĐB đối với mặt hàng nước ngọt có đường. Đề xuất này, theo các doanh nghiệp chế biến thực phẩm chưa có những cơ sở khoa học hợp lý cho điều kiện tại Việt Nam, và nếu được thông qua sẽ gây bất lợi rất lớn đến hoạt động của các doanh nghiệp, cũng như đối với đời sống nhân dân, cụ thể như sau:

1. Về mặt khoa học, theo tổng điều tra dinh dưỡng 2009-2010 của Viện dinh dưỡng Quốc gia UNICEF (Phụ lục 1) phần trăm đường, bánh kẹo, nước ngọt đóng góp vào năng lượng tiêu thụ hàng ngày của người Việt Nam là 1,6%. Như vậy, đóng góp vào năng lượng tiêu thụ hàng ngày của riêng nước ngọt chắc chắn thấp hơn 1,6%. Việc áp dụng thuế TTĐB đối với sản phẩm chỉ đóng góp dưới 1,6% tổng năng lượng để nhằm mục tiêu giảm thừa cân, béo phì rõ ràng là bất hợp lý vì 98,4% năng lượng do các thực phẩm khác, như đồ ăn nhanh, đồ ăn chiên xào nhiều dầu mỡ đóng góp mới là yếu tố quan trọng gây nên tình trạng thừa cân béo phi đó. Nhìn nhận một cách logic, không thể kiểm soát một khía cạnh nhỏ để mong kiểm soát và thay đổi toàn bộ cục diện. Nghiên cứu “Thừa cân béo phì ở người trưởng thành Việt Nam: Thực trạng và một số yếu tố nguy cơ” do các nhà khoa học của Bộ Y tế, Viện dinh dưỡng công bố cuối năm 2017 đã khẳng định hiện tượng thừa cân, béo phì ở người trưởng thành Việt Nam bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm chế độ ăn nhiều thức ăn động vật, tình trạng thiếu vận động thể lực và sử dụng bia rượu mức có hại.
2. “Nước ngọt” là một từ có nghĩa rộng và không rõ ràng. Điều này có nghĩa là bất kỳ sản phẩm uống được và có bất kỳ loại đường nào, bao gồm cả các sản phẩm sữa, sản phẩm có chứa sữa, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt của trẻ em, người già, phụ nữ có thai cũng như thực phẩm dinh dưỡng y học dùng cho bệnh nhân đều có thể bị coi là “nước ngọt”. Trên thực tế, đây là các sản phẩm có lợi cho sức khỏe và rất cần thiết cho người dân mà Chính phủ đang khuyến khích sử dụng trong Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Nghị định 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật an toàn thực phẩm mới được ban hành cũng xếp các sản phẩm dinh dưỡng dành cho trẻ em, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt, thực phẩm dinh dưỡng y học vào một nhóm riêng để quản lý vì tầm quan trọng của chúng đối với việc chăm sóc và cải thiện sức khỏe nhân dân. Nếu bị đánh thuế TTĐB giá của các mặt hàng này sẽ tăng lên ảnh hưởng rất lớn đối với đời sống sức khỏe của đại bộ phận người dân, nhất là đối tượng đặc biệt như trẻ em, người già và bệnh nhân; trong khi tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em còn rất cao (lên tới 25%) đi ngược lại chủ trương của Đảng và Chính phủ là tăng cường nâng cao sức khỏe toàn dân và giảm tình trạng suy dĩnh dưỡng.

Luật cần phải sử dụng từ chính xác, tránh gây hiểu nhầm cũng như tạo ra những cách hiểu khác nhau giữa các cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Vì vậy, chúng tôi cho rằng cần sử dụng từ “nước giải khát” thay cho từ “nước ngọt” để phân biệt các sản phẩm dùng để giải khát với các sản phẩm dinh dưỡng. Hiện tại, Dự thảo Luật dùng từ “nước ngọt” là rất không rõ ràng và dễ gây hiểu nhầm, tranh cãi cũng như mâu thuẫn với chính Tờ trình của Bộ Tài chính (Tờ trình sử dụng từ “nước giải khát”).

3. Việc áp thuế TTĐB lên các loại đồ uống thiết yếu và có lợi cho sức khỏe trên đây là không phù hợp với Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, theo đó đã chỉ đạo “tăng thuế TTĐB đối với các hàng hóa có hại cho sức khỏe như đồ uống có cồn, có ga, thuốc lá để hạn chế tiêu dùng” và “Cấp ủy, chính quyền các cấp tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, coi đây là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu”. Việc áp thuế TTĐB lên các sản phẩm và đồ uống có lợi cho sức khỏe như sữa và các sản phẩm từ sữa là đi ngược lại với tinh thần Nghị quyết.
4. Báo cáo mới nhất của Hội đồng cấp cao độc lập của Tổ chức y tế thế giới (WHO) tháng 6/2018 về các bệnh lây nhiễm (trong đó có bệnh béo phì) không khuyến cáo đánh thuế lên các sản phẩm có đường. Thay vào đó báo cáo này cho rằng có 4 nguyên nhân chính gây nên các bệnh không lây nhiễm bao gồm: thuốc lá, rượu, chế độ ăn không hợp lý (nhiều chất béo, muối, đường) và thiếu vận động. Báo cáo này của WHO chỉ khuyến cáo đánh thuế rượu, thuế thuốc lá, cải thiện hợp lý chế độ ăn và tăng cường vận động.
5. Trong số 193 nước trên thế giới, theo số liệu của Bộ Tài chính chỉ có 40 nước, tức 20% số quốc gia đánh thuế lên nước giải khát có đường, 80% các quốc gia không đánh thuế. Tuy nhiên, cũng chưa có bất kỳ số liệu thống kê nào cho thấy việc đánh thuế ở 40 nước nêu trên đem lại hiệu quả trong việc giảm tình trạng béo phì; trong khi thống kê về tác động tiêu cức lên nền kinh tế của một số nước là đã có (ví dụ Đan Mạch). Ngoài ra hầu hết các nước trong số 40 nước đánh thuế lên nước giải khát có đường đều loại trừ các sản phẩm sữa, sản phẩm có chứa sữa, thực phẩm dành cho chế độ ăn đặc biệt và thực phẩm dinh dưỡng y học.

Vì những lý do nêu trên, các Hiệp hội trong ngành nghề chế biến thực phẩm kính mong Chính phủ cân nhắc có những chính sách hợp lý, nhằm hài hòa lợi ích của cả Nhà nước và doanh nghiệp trong ngành nghề chế biến thực phẩm cũng như cải thiện đời sống và nâng cao sức khỏe cho người dân.

---

Đơn vị phản hồi: Bộ Tài chính

Công văn: 12677/BTC-CST, Ngày: 16/10/2018

Nội dung trả lời:

Công văn số 12677/BTC - CST ngày 16/10/2018