Theo Công ty hiểu, như vậy thì việc dịch văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) ra tiếng nước ngoài là không bắt buộc.
Cho rằng quy định hiện hành là một bước thụt lùi trong bối cảnh đất nước đang trên đà hội nhập sâu rộng, Công ty kiến nghị cơ quan có thẩm quyền phục hồi lại quy định cũ để phù hợp với tình hình của đất nước. Theo đó, cần quy định, việc dịch các VBQPPL ra tiếng Anh là bắt buộc và cần có quy định thời hạn dịch VBQPPL, trách nhiệm của cơ quan Nhà nước, đồng thời không thực hiện cơ chế thu tiền phí.
Về vấn đề này, Bộ Tư pháp có ý kiến như sau:
Điều 6 Luật Ban hành VBQPPL năm 2008 quy định:
“1. Văn bản VBQPPL có thể được dịch ra tiếng dân tộc thiểu số, tiếng nước ngoài.
2. Việc dịch VBQPPL ra tiếng dân tộc thiểu số, tiếng nước ngoài do Chính phủ quy định”.
Căn cứ quy định này của Luật năm 2008, Khoản 1 Điều 51 Nghị định số 24/2009/NĐ-CP quy định một số VBQPPL như luật, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các VBQPPL của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ có nội dung liên quan hoặc ảnh hưởng đến thương mại hàng hóa, dịch vụ và sở hữu trí tuệ phải được dịch ra tiếng Anh.
Các quy định nêu trên là nhằm bảo đảm tính minh bạch của hệ thống pháp luật theo yêu cầu nội tại của Việt Nam và tuân thủ cam kết về minh bạch hóa hệ thống pháp luật trong các điều ước quốc tế mà nước ta là thành viên.
Kế thừa quy định nêu trên của Luật năm 2008, Luật Ban hành VBQPPL năm 2015 tại Điều 9 quy định: “VBQPPL có thể được dịch ra tiếng dân tộc thiểu số, tiếng nước ngoài” và giao Chính phủ quy định chi tiết điều này.
Thực hiện nhiệm vụ được Luật năm 2015 giao, ngày 14/5/2016, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 34/2016/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Ban hành VBQPPL. Tại Khoản 1 Điều 102 của Nghị định này quy định:
“1. Các VBQPPL sau đầy có thể được dịch ra tiếng Anh hoặc tiếng nước ngoài khác:
a) Luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội;
b) Nghị định của Chính phủ, quyết định của Thủ tướng Chính phủ được ban hành để thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc liên quan trực tiếp đến đời sống, việc làm, kinh doanh của người nước ngoài, doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam”.
Việc Nghị định số 34/2016/NĐ-CP quy định một số VBQPPL có thể được dịch ra tiếng Anh hoặc tiếng nước ngoài khác (mà không bắt buộc phải dịch) vừa bảo đảm phù hợp với quy định của Luật năm 2015, vừa bảo đảm tính khả thi của quy định về dịch VBQPPL ra tiếng nước ngoài, trong đó có tiếng Anh.
Ngoài ra, quy định này cũng thể hiện sự đối xử bình đẳng của Việt Nam đối với tất cả các nước trên thế giới.
Quy định thời hạn dịch VBQPPL không hợp lý và thiếu khả thi
Trong những năm gần đây, để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, số lượng VBQPPL được ban hành hằng năm ở nước ta là rất lớn. Các VBQPPL hiện hành có nội dung bao trùm hầu hết các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội của đất nước, trong đó có những lĩnh vực rất phức tạp về mặt chuyên môn như tài chính, y tế, thuế, giao dịch điện tử, tố tụng. Nhiều văn bản có khối lượng chương điều rất đồ sộ, chẳng hạn như Bộ luật Dân sự (689 điều), Bộ luật Tố tụng dân sự (517 điều), Bộ luật Hình sự (426 điều), Bộ luật Tố tụng hình sự (510 điều).
Do vậy, việc quy định thời hạn phải dịch ra tiếng nước ngoài đối với tất cả các loại VBQPPL là không hợp lý và thiếu tính khả thi. Với lý do đó mà cả Nghị định số 24/2009/NĐ-CP trước đây và Nghị định số 34/2016/NĐ-CP hiện nay đều không quy định về thời hạn phải dịch VBQPPL ra tiếng nước ngoài.
Về kiến nghị cần quy định trách nhiệm của cơ quan Nhà nước trong việc dịch VBQPPL ra tiếng nước ngoài: Trách nhiệm của cơ quan Nhà nước trong việc dịch VBQPPL ra tiếng nước ngoài đã được quy định tại Điều 102 Nghị định số 34/2016/NĐ-CP. Cụ thể, Khoản 2 Điều 102 quy định như sau:
“2. Cơ quan chủ trì soạn thảo chủ trì, phối hợp với Thông tấn xã Việt Nam và các cơ quan, tổ chức có liên quan tổ chức dịch văn bản quy phạm pháp luật quy định tại khoản 1 Điều này ra tiếng Anh hoặc tiếng nước ngoài khác và chịu trách nhiệm về tính chính xác của bản dịch”.
Đối với kiến nghị không thu tiền phí đối với bản dịch tiếng nước ngoài của VBQPPL: Như đã nêu ở trên, theo quy định pháp luật hiện hành thì việc dịch ra tiếng nước ngoài không phải là nhiệm vụ bắt buộc của cơ quan Nhà nước. Luật năm 2015 và Nghị định số 34/2016/NĐ-CP không quy định về thu phí hay không thu phí đối với bản dịch tiếng nước ngoài của VBQPPL.
Hiện nay, việc dịch VBQPPL ra tiếng nước ngoài đang được Thông tấn xã Việt Nam thực hiện. Khi dịch VBQPPL ra tiếng nước ngoài thì cần phải thuê người dịch và người hiệu đính các bản dịch. Việc thu phí đối với các bản dịch VBQPPL ra tiếng nước ngoài là để có kinh phí trả thù lao cho người dịch và người hiệu đính các bản dịch.